Archiwum wg tag�w ‘Weekend w Krakowie’

Nadeszła wiosna. Na weekend warto wybrać się do Krakowa.  Zabudowa Starego Miasta wraz z Kazimierzem od 1978 jest na liście zabytków światowego dziedzictwa UNESCO. Jest co oglądać! Nie tylko wiosną najważniejsza jest Dobra Atmosfera. Taką znalazłam w Balonie Widokowym w Krakowie. Balonowa platforma widokowa jest atrakcją turystyczną Krakowa, a jej lokalizacja daje możliwość ujrzenia z góry planu zabudowy historycznego Centrum Starego Miasta i Kazimierza.

Zatrzymałam się tradycyjnie w Hotelu Galaxy, położonym nad Wisłą w dzielnicy Kazimierz, skąd bulwarem przyjemny spacer poprowadził mnie
na miejsce. Mijałam kolejne mosty, aż do Kładki Ojca Bernatka. Balon Widokowy widoczny z niej, niezwykle komponuje się z zawieszonymi w przestworzach rzeźbami akrobatów autorstwa Jerzego Kędziory – wystawa na kładce nosi tytuł „Między wodą
a niebem”. Rzeźby są ledwo podparte i poruszają się przy silniejszym powiewie wiatru, sprawiając wrażenie ulotnych. Kładka łączy Kazimierz i Podgórze –
a stamtąd już parę minut do Bulwaru Wołyńskiego, gdzie zlokalizowana jest platforma widokowa.

 

Top widok w dobrej atmosferze

Balon Widokowy jest najwyższym punktem widokowym w Polsce – maksymalny pułap gondoli to 285 m.

Na początku w 2009 lądowisko dla Balonu Widokowego było zlokalizowane na Bulwarze Inflanckim. W 2011 r. balon został przeniesiony
na Bulwar Wołyński w pobliżu Mostu Grunwaldzkiego, gdzie stacjonował do końca 2015 roku. Obecnie,
od 2019 roku, został uruchomiony w nowej lokalizacji
na Bulwarze Wołyńskim przy dawnym Hotelu Forum,
na zakolu Wisły, zapewniając jeszcze lepszą panoramę miasta. To jedyna możliwość podziwiania planu zabudowy starego miasta Krakowa i Kazimierza, wpisanego na listę Zabytków Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Ze względu na ochronę konserwatorską, utworzenie w centrum Krakowa typowych punktów widokowych nie jest możliwe.

Marek Kufel – pomysłodawca przedsięwzięcia – zapewnia, że
„Z lotu ptaka
w niewielu miastach europejskich można, tak jak
w Krakowie, dojrzeć wyraźny zarys średniowiecznego planu miejskiego. Kiedy wzniesiemy się ponad dachy miasta, ujrzymy rzadko spotykany szachownicowy układ ulic otoczonych dziś tylko fragmentami murów obronnych. Widok ten przywołuje w wyobraźni fascynujący obraz trzynastowiecznego miasta – warowni.” Najbliższy tego typu balon znajduje się w Berlinie oraz w Paryżu
w Parku Citroena.

Atrakcja ta w październiku 2019 r. została uruchomiona w nowej odsłonie.
Na gondoli platformy widokowej została zamontowana stacja badawczo-pomiarowa zmieniająca Balon Widokowy w latające obserwatorium atmosferyczne.

W czasie każdego lotu prowadzone są pomiary profili pionowych stężenia pyłu zawieszonego PM10. Badanie wykonywane jest metodą optyczną; światło lasera zlicza ilość cząstek zawieszonych w powietrzu. Pozyskane dane są przekazywane do Zespołu Fizyki Środowiska
z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Wyniki pomiarów wraz
z analizą i komentarzem naukowców są później publikowane
na stronie dobraatmosfera.pl.

Sezon cały rok

Platforma widokowa umożliwia spacery
po niebie przez cały rok,
o ile nie ma silnych podmuchów wiatrów czy zagrożenia burzowego. Wyjątkowa stabilność Balonu Widokowego umożliwia loty pasażerom przez cały dzień,
przy porywach wiatru nawet do 13 m/s.
W Krakowie rzadko można latać balonem wolnym
na ogrzane powietrze
nad centrum miasta. Balon Widokowy daje taką możliwość, nawet w nocy. Kraków, jest pierwszym
i obecnie jedynym
w Polsce miastem, gdzie funkcjonuje tego typu Balonowa platforma widokowa. Loty odbywają się codziennie od rana do późnych godzin wieczornych,
a czasem nocnych, lecz są uzależnione od warunków pogodowych. Aktualne informacje o lotach balonu są dostępne na stronie balonwidokowy.pl. Silny wiatr i prawdopodobieństwo burzy uniemożliwiają wykonywanie lotów. Maksymalna prędkość wiatru pozwalająca na loty to 13 m/s (czyli 25 kts albo 47 km/h). Termika też nie jest przeszkodą.

Liczba pasażerów jest zależna od prędkości wiatru. Pilot obserwuje zmieniające się parametry i przed każdym lotem podejmuje decyzję, ilu pasażerów zabierze
do gondoli na następny lot. Gondola może pomieścić maksymalnie 30 osób.
W taką podróż może wyruszyć każdy. Dzieci mogą polecieć balonem pod opieką dorosłej osoby.
Do gondoli wsiada się jak do tramwaju. Bez obaw wchodzą do niej dzieci w wieku szkolnym.

 

Spacer w locie

Pilot, Jacek Barski ogłosił przygotowanie do startu (podobnie jest przy lądowaniu), zalecając przytrzymanie się poręczy. Pierwsze metry nad ziemią prędkość wznoszenia jest mniejsza. Po starcie można spacerować dookoła gondoli. Zapytany czy trudne jest pilotowanie Balonu Widokowego, odpowiedział: „To proste, trzeba tylko obserwować ciśnienie helu w powłoce i prędkość wiatru; ważne, żeby przy starcie nie było porywów, wyżej nawet przy wietrze około 10 m/s można lecieć bezpiecznie.” Balon unosi się na wysokość ok. 180 m, lot trwa ok. 12 minut. Najwyższa możliwa wysokość, na którą może się wznieść gondola to 285 m. Pilot kontroluje tzw. „wolny udźwig balonu” na dynamometrze, który zapewnia odpowiednią wartość siły wyporu skierowanej pionowo do góry, stabilizującej balon przy wietrze. Im mniejszy wiatr, tym więcej pasażerów można zabrać
na pokład. Przy maksymalnym dopuszczalnym wietrze – 25 kts (13 m/s) – „wolny udźwig” w locie nie powinien być mniejszy niż 2,3 tony.

W klasycznym balonie helowym
przy starcie wyrzuca się balast, natomiast Balon Widokowy jest balonem gazowym na uwięzi, zawsze posiadającym duży zapas siły wyporu. Stalowa lina łączy go poprzez rolkę główną zamocowaną centralnie
na lądowisku z wyciągarką, gdzie jest nawijana na bęben. Pojemność powłoki balonu to ok. 6200 m³. Powłoka balonu ma dwie komory, górną wypełnioną helem oraz dolną wypełnioną powietrzem – oddzieloną od helowej membraną, to tzw. balonet. Balonet, ma za zadanie utrzymywać stałe ciśnienie gazu w powłoce balonu. Podczas wznoszenia, hel zwiększa objętość, ciśnienie w komorze z helem rośnie, jeśli zbliża się do maksymalnej wartości 450 Pa, pilot może otworzyć zawór spustowy powietrza w dolnej komorze. Cały proces utrzymywania ciśnienia w powłoce balonu przy zadanych parametrach może odbywać się również automatycznie. Przy zniżaniu, gdy balon opada, w komorze z helem ciśnienie spada. Jeśli
po lądowaniu ciśnienie jest niższe niż 210 Pa, wówczas pompowane jest powietrze do balonetu, można to zrobić jedynie na ziemi. Objętość helu zmienia się także wraz ze zmianami temperatury. Gdy temperatura spada, objętość helu zmniejsza się i zmniejsza się ciśnienie helu. Pilot podczas lotów cały czas kontroluje ciśnienie
w powłoce balonu, żeby znajdowało się w określonych widełkach. Kiedy balon nie lata, za regulację ciśnienia odpowiedzialny jest automat, który utrzymuje stałe ciśnienie, zadane przez obsługę naziemną w zależności
od prędkości wiatru.

Hel jest gazem szlachetnym,
po wodorze drugim najbardziej rozpowszech-
nionym pierwiastkiem
we wszechświecie, jednak na Ziemi występuje
w śladowych ilościach. Łatwo dyfunduje, z czasem ulatnia się z powłoki – średnio ok. 1 m³ na dzień. Raz na jakiś czas musi być uzupełniany. Uzupełnienia gazu dokonuje się, gdy balon jest zacumowany
w niskim położeniu.

Pilot stara się wykonać cztery loty na godzinę. Czas lotu 12-15 minut obejmuje start, wznoszenie na zaplanowaną wysokość, obserwację widoku na maksymalnej wysokości i lądowanie.

Działanie bezpieczne na „10”

Balon posiada wszystkie atesty i certyfikaty przewidziane dla statków powietrznych, w tym certyfikat typu nadany przez Europejską Agencję Bezpieczeństwa Lotniczego EASA. Infrastruktura naziem­na jest zaprojektowana
z wyjątkowo dużym zapasem bezpieczeństwa – współczynnik bezpieczeństwa 10. Średnica liny utrzymującej balon
na uwięzi wynosi 22 mm, wytrzymuje na testach minimum 45 ton,
a maksymalny udźwig zarejestrowany przez dynamometr balonu
przez ostatni rok pracy wskazał wartość ok. 4,7 tony. Unoszona
przez balon jak piórko gondola waży tonę.

Gdy nie ma warunków do wykonywania lotów, tzn. prognozowane są opady deszczu lub śniegu, burze lub silny wiatr, trzeba balon zacumować do ziemi. Na terenie stacji jest 16 punktów cumujących: 8 zestawów cumujących (kabestan, rolka, knaga) i 8 punktów kotwiących. W normalnych warunkach, kiedy nie są prognozowane burze i porywy wiatru powyżej 20 m/s, balon jest cumowany w pozycji wysokiej. Jeśli jednak prognozy są gorsze i prognozowane są burze lub podmuchy wiatru powyżej 20 m/s, wówczas balon jest ściągany w niską pozycję cumowniczą, za pomocą 8 silników, a następnie dodatkowo przypinany do lądowiska 42 łańcuchami. Unieruchamiana jest także gondola za pomocą 8 pasów przypiętych do konstrukcji lądowiska. Takie cumowanie wytrzymuje wiatr do 150 km/h. Zmiana sposobu cumowania z wysokiego na dolny zajmuje załodze około pół godziny.

Balon Widokowy sp. z o.o. – jako firma wykonująca operacje lotnicze – posiada certyfikat operatora lotniczego AOC wydany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Zatrudnia czterech pilotów. Do obsługi balonu potrzebne są każdorazowo minimum trzy przeszkolone osoby, w tym 1 pilot balonowy z licencją komercyjną. W czasie operacji lotniczych pilot znajduje się w gondoli, jedna osoba personelu naziemnego jest na peronie lądowiska oraz obsługuje maszynownię z wyciągarką i jedna osoba w budynku obsługuje pasażerów i sprzedaje bilety. Cały 3-osobowy personel uczestniczy w cumowaniu balonu. Załoga jest bardzo doświadczona, większość osób pracuje w Balonie Widokowym od 2009 roku.

Przed pierwszym lotem z pasażerami wykonuje się inspekcję wyciągarki, inspekcję balonu oraz lot testowy. Dodatkowo mają miejsce okresowe przeglądy: miesięczny oraz kwartalny, wykonywane przez personel balonu, oraz roczny wykonywany przez organizację obsługową wskazaną przez producenta balonu (AMO).

Wznosząc się do góry balon korzysta z siły wyporności helu. Gdy znajduje się na zaplanowanej wysokości, uruchamiane są hamulce znajdujące się w maszynowni wyciągarki. Maszynownia odpowiada za ściąganie balonu na ziemię. Znajdują się w niej: komputer, który steruje całym systemem, silnik główny i zapasowy silnik elektryczny, 2 niezależne systemy hamulców, przekładnia sprzężona z bębnem na który nawinięta jest lina uwięzi, generator prądu na wypadek awarii zasilania. Sterowanie balonem może się odbywać zarówno z gondoli balonu (bezprzewodowo) jak i z maszynowni, którą można nazwać sercem platformy balonowej, tam znajduje się  bęben, na który nawinięta jest lina uwięzi balonu.

Balon jest przyjazny środowisku, zużywa niewiele energii elektrycznej tylko w czasie ściągania go na ziemię. Gdy wznosi się, korzysta z siły wyporu helu.

 

DANE TECHNICZNE BALONU SP-BWE TYPU AEROPHILE

Symbol: AEROPHILE 5500

Maksymalna liczba pasażerów: 30 osób + pilot

Maksymalna operacyjna siła wiatru w czasie lotu: 13 m/s (25 kts) (47 km/h) 

Najwyższy pułap: 285 m

Czas trwania lotu: nie ma ograniczeń, standardowe loty turystyczne około 12 min.

Prędkość wznoszenia 0,8 m/s
Prędkość opadania: 0,65 m/s

Całkowita wysokość balonu: 34 m

Objętość powłoki: 6200m³

Gaz: Hel – ok. 6000 m³
Średnica powłoki balonu: 22,8 m

Średnica gondoli: 5,8 m

Średnica liny stalowej: 22 mm

Współczynnik bezpieczeństwa: ponad 10

 

Balon Widokowy w Krakowie jest znaczącym przewoźnikiem lotniczym w Polsce pod względem liczby pasażerów; przewiózł do tej pory ponad 300 tys. pasażerów.

Wrażenia z lotu  Balonem Widokowym są fantastyczne. Kraków z tej perspektywy jest niezapomniany. Spoglądasz i wytyczasz  trasę dalszego zwiedzania na ziemi. Sprawdziłam i ciągle wracam.

Ewa Daszewska

fot. Ewa Daszewska

Konferencja prasowa w Hotelu Galaxy w Krakowie, która odbyła się w dniu 15 września 2023, wyjaśniła, jak to możliwe, że balon polskiej załogi będzie sterowany z Krakowa.
Jacek Bogdański, pilot balonu polskiej załogi startującej w Zawodach Balonów Gazowych o Puchar Gordona Bennetta w Albuquerque w USA (PGB) opowiedział o szczególnej roli załogi naziemnej. Jej sztab będzie się znajdował w Krakowie. Jacek Legendziewicz – organizator konferencji, właściciel Hotelu Galaxy zapewni pomieszczenia do pracy sztabu podczas zawodów.
W spotkaniu wzięli udział Mateusz Rękas, pilot, z którym Jacek Bogdański wygrał 62 edycję Pucharu w 2018 w Szwajcarii oraz pilot Jacek Barski – szef sztabu załogi Jacka w 66 edycji. W skład sztabu wchodzą również: Iwona Lelątko i Rafał Kielar – meteorolodzy oraz Monika Zams i Arkadiusz Sionkowski – specjaliści ds. planowania lotów, a także pilot Bazyli Dawidziuk – strateg. Ponadto załogę naziemną uzupełnią dwaj kierowcy, którzy w USA będą podążać za pilotami.
Krakowski sztab ma za zadanie analizę prognoz pogody, opracowanie możliwych trajektorii lotu z uwzględnieniem ograniczeń geograficzno-politycznych, kontakt z kontrolą lotów i współtworzenie z pilotami strategii lotu. Ekipa naziemna ma kluczowy wpływ na wynik w zawodach, czyli osiągnięcie jak najdłuższego dystansu w prostej linii.

66. edycja PGB odbędzie się W dniach 6-14.10.2023. Rywalizować będzie 17 zespołów z 9 krajów. Z Polski dwa: Krzysztof Zapart i Piotr Hałas (D-OOGYN) oraz Jacek Bogdański i Przemysław Mościcki (D-OBAD). Jedna z załóg Andrzej Olszewski/Jarosław Cieślak wycofała się. Pełna lista startowa na stronie https://balloonfiesta.com/Gordon-Bennett-2023-Teams (może się jeszcze zmienić w przypadku losowym). Wystartują z Albuquerque i polecą jak najdalej przez USA i Kanadę. Będziemy mogli uczestniczyć on-line w zawodach obserwując traki zawodników na stronie https://live.gordonbennett.aero/.

W Hotelu Galaxy powstaje wystawa balonowa, m.in. zaprezentowany jest kosz balonu, w którym polska załoga latała w latach 80. w PGB (udostępniony przez Stowarzyszenie Białostocki Klub Balonowy) i trofea zwycięzców. Konferencja odbyła się pod hasłem „Weekend w Krakowie”, dając propozycję zainteresowanym sportem balonowym, którzy nie mogą wybrać się do USA, odwiedzenia tego miasta w październiku i skorzystania z namiastki lotu balonem gazowym na Balonie Widokowym w Krakowie, wykonującym loty na uwięzi.

Patronat nad konferencją sprawowało Stowarzyszenie Polskich Mediów.
Tekst i zdjęcia: Ewa Daszewska

Sprawozdanie opublikowano również na stronie Stowarzyszenia Polskich Mediów

Kraków steruje balonem nad Stanami Zjednoczonymi

Więcej o balonach gazowych i startach Polaków w Pucharze Gordona Bennetta można przeczytać w moich archiwalnych artykułach w Przeglądzie Lotniczym (dostępne w sklepie PLAR i e-kiosku Przeglądu Lotniczego):

Z Torunia w świat
Artykuł przedstawiający relację z Mistrzostw Świata FAI balonów gazowych na długim dystansie, czyli Zawodów o Puchar Gordona Bennetta, które odbyły się w dniach 19-28.08.2021 w Toruniu.
Nr 10/2021, str. 24-29, Dział BALONIARSTWO, Gordon Bennett 2021

Witamy Aeronautów!
Artykuł o przygotowywanej 64 edycji Pucharu Gordona Bennetta – po trzech niespełnionych zapowiedziach – nareszcie w Polsce, w Toruniu 19 sierpnia 2021.
Nr 7/2021, str. 6-16, Dział BALONIARSTWO

W hołdzie Hynkowi
Artykuł o życiu w służbie Ojczyzny i tragicznej śmierci tego aeronauty, przy okazji odsłonięcia muralu z balonem „Kościuszko”
Nr 11/2019, Strona 56, Dział HISTORIA; Franciszek Hynek

Mistrzostwa Świata FAI balonów gazowych na długim dystansie, czyli Puchar Gordona Bennetta to najstarsze i najbardziej prestiżowe wydarzenie lotnicze.
Po raz pierwszy zostały zorganizowane przez Amerykanina Jamesa Gordona Bennetta, wydawcę, milionera i entuzjastę sportów ekstremalnych w 1906 r. w Paryżu. To on ufundował puchar przechodni dla zwycięzców. Uczestnicy zawodów walczyli o pokonanie bez lądowania jak największej odległości w linii prostej od startu balonami gazowymi (wypełnionymi jednym rodzajem gazu nośnego), których pojemność nie mogła przekroczyć 2200 m3 (w przypadku jednakowej zaliczonej odległości liczył się czas przelotu); nie mogli lądować w wodzie.

W zawodach o Puchar Gordona Bennetta poszczególne kraje mogą reprezentować maksymalnie trzy załogi składające się z dwóch pilotów. Po raz pierwszy udział polskiej ekipy miał miejsce podczas 20. zawodów rozegranych w 1932 roku.

Polacy uczestniczyli w 33 edycjach Pucharu Gordona Bennetta, w 6 zwyciężyli:
• 21. – Chicago, USA, 2.09.1933, – Zbigniew Burzyński i Franciszek Hynek balonem KOŚCIUSZKO, o znakach rejestracyjnych SP–ADS, przelecieli 1361 km w czasie 38 godzin 32 minuty, wylądowali w Port Neuf w Quebec w Kanadzie
• 22. – Warszawa, Polska, 23.09.1934 – Franciszek Hynek i Władysław Pomaski na balonie KOŚCIUSZKO, SP-ADS, przelecieli 1333 km w czasie 44 godziny i 48 minut, wylądowali w Annie koło Woroneża, ówczesne ZSRR
• 23. – Warszawa, Polska, 16.09.1935 – Zbigniew Burzyński i Władysław Wysocki balonem POLONIA II, SP-AMY przelecieli 1650,47 km w czasie 57 godzin i 54 minuty aż do Tyszkino pod Stalingradem w ZSRR, odnieśli trzecie z rzędu polskie zwycięstwo i zdobyli puchar na własność dla Polski.
Przy okazji zostały ustanowione dwa rekordy świata: odległości lotu oraz czasu lotu.
• 26. – Liège, Belgia, 11.09.1938 – Antoni Janusz i Franciszek Janik, balonem LOPP (Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej), SP–BCU przelecieli 1692 km w czasie 37 godzin i 47 minut i wylądowali w Bułgarii
Wynik zwycięskiej załogi zarejestrowano jako rekord Polski zasięgu.
• 27. – Paryż, Francja, 1.07.1983 – Stefan Makné i Ireneusz Cieślak balonem POLONEZ, SP-BZO przelecieli 690 km w czasie 36 godzin i wylądowali w Offenstetten, w Niemczech Zachodnich
• 62. – Berno, Szwajcaria, 28.09.2018 – Mateusz Rękas i Jacek Bogdański balonem Cameron GB 1000, D-OWBA przelecieli 1145,29 km w czasie 58 godzin i 28 minut i wylądowali w Polsce, w okolicach Ostródy

Franciszek Hynek Razem ze Zbigniewem Burzyńskim w 1933 odnieśli w USA zwycięstwo balonem SP-ADS „Kościuszko”, ustanawiając rekord międzynarodowy. W 1934 r. w Polsce wraz z Władysławem Pomaskim zwyciężył i pobił kolejny rekord balonem SP-ADS „Kościuszko”. Po trzecim kolejnym zwycięstwie Polaków Burzyńskiego z Wysockim w 1935, puchar przeszedł na własność Aeroklubu Polskiego. Lotniczy testament Hynka to zorganizowanie Pucharu Gordona Bennetta w Polsce.

W 1983 roku w Paryżu Antoni Janusz – zwycięzca Pucharu Gordona Bennetta z 1938 (razem Franciszkiem Janikiem), który nie doczekał się zawodów we Lwowie planowanych na 3.09.1939 w wyniku wybuchu wojny, przybijając „piątkę” przed startem, odprawił na szczęście polską załogę: Stefana Makne i Ireneusza Cieślaka – sprawiedliwości dziejowej stała się zadość: puchar wrócił do Polaków, choć zawody nie wróciły do Polski.

Dzięki zwycięstwu załogi Mateusza Rękasa i Jacka Bogdańskiego w 2018 w Szwajcarii, 64. edycja tych zawodów, po raz pierwszy po wojnie odbyła się 19 sierpnia 2021 w Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, w Toruniu. Polska ponownie gościła najznakomitszych zawodników balonowych z całego świata.
Planowana była od 28.08. do 4.09.2020 – z powodu pandemii COVID-19 przełożona została na rok 2021. Polacy zwyciężyli w 1938 w 26. Pucharze Gordona Bennetta i uzyskali prawo do organizacji Pucharu za rok. 27. Puchar Gordona Bennetta, Lwów – Polska w 1939 został odwołany ze względu na wybuch II Wojny Światowej. W 1983 – w pierwszej powojennej edycji Pucharu kolejne zwycięstwo Polaków i prawo do organizacji następnej edycji Pucharu, którą uniemożliwiono ze względu na żelazną kurtynę. W 2018 w 62. edycji Pucharu ma miejsce pierwsze zwycięstwo Polaków od 35 lat i możliwość organizacji pierwszego Gordona Bennetta w Polsce od 85 lat i globalna izolacja.
Tegoroczny Puchar Gordona Bennetta miał się odbyć w Szwajcarii po zwycięstwie zawodników tego kraju w przedostatnich zawodach (przyjmuje się roczną przerwę na przygotowanie, ale w związku z wojną na Ukrainie Szwajcaria odstąpiła od organizacji zawodów w br.
W dniach 6-14.10.2023 odbędą się 66. Zawody Balonów Gazowych o Puchar Gordona Bennetta w Albuquerque (USA). Rywalizować będzie 17 zespołów z 9 krajów. Wystartują z Albuquerque i polecą jak najdalej przez USA i Kanadę.
Tekst i zdjęcia: Ewa Daszewska
Opublikowany również na stronie Stowarzyszenia Polskich Mediów

Polacy w Pucharze Gordona Bennetta