Wodowanie na pustyni


Wodowanie na pustyni na zakończenie przygody z Katarem? O lotach balonami w scenerii wschodzącego słońca opowiedział mi Marek Michalec z Krakow Balloon Team.
Na zakończenie cyklu imprez uświetniających zakończenie rozgrywanych w ubiegłym roku Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Katarze w dniach 19-29 stycznia 2023 odbył się 3. Festiwal Balonowy w Doha. Wzięło w nim udział 50 załóg z różnych stron świata (z Danii, Francji, Kataru, Litwy, Słowacji, Słowenii, Turcji, USA, Wielkiej Brytanii), dwie brazylijskie załogi nie przybyły w związku z oczekiwaniem na balony, które startowały wcześniej w Albuquerque. Nie zabrakło polskich reprezentantów. Tym razem były to aż cztery załogi: 1. Marek Michalec, Dawid Długosz, Sabina Hawryłko balonem „Małopolska”, 2. Eryk Czarkowski, Anna Gajewska, Jerzy Lupa balonem „RMF”, 3. Jacek Bogdański, Piotr Lubaczewski „Łatkiem”, 4. Krzysztof, Kacper i Marcjanna Borkowscy balonem żółto-zielonym. Przylecieli do Doha samolotem, w ten sposób przybyły też wcześniej balony z wyposażeniem – dokładnie zabezpieczone, czekały na załogi w hangarze.

Organizatorzy zapewnili każdej załodze samochód z kierowcą oraz jedną osobą do pomocy przy rozkładaniu i składaniu balonu. Kierowcy z małym doświadczeniem i zupełnym brakiem praktyki w jeździe po pustyni, zostali poinformowani, jak należy przygotować samochód do jazdy po pustyni, w którym momencie i ile (ok. 1,5 atmosfery) spuścić powietrza z opon, żeby przejechać przez pustynię. Załogom pomagał też nasz rodak Paweł „Lojak” Kozarzewski, który w Katarze gości często latając tam paralotniami i dronem. Był im także przewodnikiem po pustyni, wszak spenetrował ją z góry dokładnie, ujeżdżał też wydmy specjalnym suwem.
Loty odbywały się rano, a wieczorem nad zatoką w Doha co dzień odbywały się nocne pokazy części podświetlonych balonów. Wyjątkowy był dzień 20.01.2023, kiedy w porcie miały rozbłysnąć wszystkie 50 balonów. Jednakże zbyt silny wiatr znad Zatoki uniemożliwił postawienie wszystkich balonów. Na scenie odbywały się występy muzyczne, na ekranach wyświetlano filmy z lotów na poprzednich festiwalach.
Dodatkową atrakcją były balony „special shape”, m.in.: żarówka, słońce, serce, truskawka. Nie udało się postawić ufoludka, to zbyt trudny kształt przy morskiej bryzie na terenie okolonym z trzech stron przez morze. Galę podziwiali turyści z całego świata.

O godzinie 4.00 rano codziennie odbywały się odprawy, na których omawiano warunki pogodowe, a gdy były łaskawe wyjeżdżano w teren na start. Starty odbywały się z poziomu morza, a loty były dopuszczalne do wysokości 600m (2000 ft) z ominięciem stref wojskowych. Wiatry były bardzo ciekawe, dawały możliwość zmiany kierunku na różnych wysokościach często nawet o ponad 90°. Prędkości wiatru przy ziemi wahały się od 2 do 5 m/s.
Piloci wykonali pięć lotów. Dwa pierwsze starty były sprzed stadionu Kalifa.

Kolejny lot we wtorek, dzień po obfitym deszczu, był szczególny. Załogi wyjechały na start do oazy położonej w głębokiej pustyni, po drodze mijając przelotne opady. Dołem wiał wiatr północny, a górą powrotny prawie południowy wiatr. Pustynię przecinały wydmy i …jeziora. Powstały po deszczu i nie zdążyły odparować. Woda nie wsiąka w twarde podłoże, na którym gromadzi się sól. Część pustyni była piaszczysta, część kamienista. Z balonu w dali na południu widoczna była pustynia skalista w Arabii Saudyjskiej.
Piloci starali się minąć osady Beduinów i wydmy, na które nie powinno wjeżdżać się samochodami pick-up nie przystosowanymi do jazdy po pustyni. Marek Michalec „Małopolską” wylądował niedaleko za jedną z osad. Składała się z jednego namiotu i przyczep campingowych. Jej mieszkańcy zaprosili załogę na kawę, śniadanie i opowiedzieli o panujących zwyczajach. Budują takie obozy na pustyni na kilka miesięcy w roku od listopada do kwietnia. Uprawiają trzy sporty: wyścigi na wielbłądach, sokolnictwo i hodują konie arabskie. Przyjęli polską załogę bardzo życzliwie i gościnnie. Nie stanowił problemu brak okrycia twarzy jasnowłosej Sabiny, nieprzygotowanej na taką wizytę.

Kłopoty z łącznością, mimo zabrania dobrych GPS, uniemożliwiły kontakt z drugim pilotem z Krakow Balloon Team Erykiem Czarkowskim. Eryk minął osady, Musiał szukać miejsca do lądowania po długim locie, a wokół niego jeziora. Kierunek wiatru nie pozwalał na manewry, a poza tym wiatr stawał się mocniejszy. Szybki ogląd sytuacji i decyzja – lądowanie na małej wysepce jeziora po wyhamowaniu balonu na wodzie. Wyjątkowe!
Następnego dnia start do lotu miał miejsce w Lusajl przy nowo budowanym torze formuły 1, z widokiem na jeden z mundialowych stadionów.
Ostatni lot odbył się ze startu z Katara Beach z przelotem nad polską ambasadą i całą Doha. To był ostatni lot w Katarze podczas tej edycji festiwalu ze względu na silny wiatr. Balony zostały spakowane i wyruszyły do kraju drogą wodną.
Załogi mogły wrócić na wielbłądach, ale to na inną opowieść:) Wybrały samolot.
Klimat przygody możecie oglądać dzięki uprzejmości członków załóg Krakow Balloon Team, będących autorami zdjęć.
O sportowych zmaganiach załogi Krzysztofa Borkowskiego z balonami i nie tylko, można przeczytać w marcowym numerze Przeglądu Lotniczego w relacji Marcjanny i Krzysztofa Borkowskich.
Natomiast relację z poprzedniej edycji festiwalu opisaną przeze mnie na podstawie wywiadu z Mirkiem Konefałem można sobie przypomnieć w  relacji z lutego 2022 Balony  nad Doha
Ewa Daszewska

Napisz komentarz

Losowe fotografie
21m Warszawa L_IMG_5810 M_IMG_5743
Mój Facebook
Balony okiem widza

Pokazy balonowe są bardzo widowiskowe. Aby pomóc zrozumieć ich specyfikę odpowiem na kilka często zadawanych przez widzów pytań

Dlaczego:

- balony nie latają w środku dnia, kiedy jest najwięcej ludzi na pikniku?
◄ Latają, gdy nie ma termiki.
Latem od wschodu słońca przez około 3 godziny, wieczorem przez około 2 godziny przed zachodem słońca. Im wyższa jest temperatura powietrza, tym czas na loty jest krótszy. W termice występują porywy wiatru i niebezpieczne dla balonu prądy wznoszące – które z kolei są dobre dla szybowców. Balony gazowe długo się napełnia, dlatego ich start jest przewidziany na wieczór, jak wszystkie będą gotowe.

- balony nie skręcają w kierunku widzów?
◄ Balony lecą z wiatrem. Często na różnych wysokościach wiatr zmienia kierunek. Piloci wykorzystują tę właściwość, by zmienić kierunek lotu, zmieniając wysokość lotu balonu.

- jak się steruje balonem?
◄ Aby zmienić kierunek lotu, wykorzystując wiatr na innej wysokości, wskazany do osiągnięcia celów sportowych lub znalezienia miejsca lądowania, pilot zmniejsza ciężar balonu, by lecieć wyżej – w balonie na ogrzane powietrze podgrzewa powietrze w powłoce palnikiem gazowym, a z kolei by obniżyć lot, zmniejsza ilość ciepłego powietrza w powłoce przez otwarcie górnej klapy; w balonie gazowym kosz jest unoszony przez gaz lżejszy od powietrza (przed wojną używano helu, obecnie stosuje się wodór, ze względu na niższą cenę), pilot może wymusić opadanie wypuszczając wodór przez klapę lub wejść we wznoszenie, wyrzucając balast.

- jakiego paliwa używa się do balonów?
◄ Do palników balonów na ogrzane powietrze używa się propan-butan – im więcej propanu, tym lepiej;). W balonie gazowym pozostaje tylko piasek…, który jest najlepszym balastem.

- ile waży balon?
◄ To zależy od pojemności powłoki balonu. W Pucharze Gordona Bennetta balony gazowe mają dopuszczalną pojemność 1000 m³. Kosze są różnych konstrukcji z różnych materiałów – pilotom zależy na jak najmniejszej wadze. Do kosza mocuje się worki z balastem – około 600 kg – zazwyczaj 60 worków po 10 kg piasku.
Balony na ogrzane powietrze mają różną wielkość – około 1000 m³ typowo sportowe, około 3000 m³ – turystyczne, około 12000 m³– do grupowych lotów komercyjnych. Dla bezpieczeństwa lotu znaczenie ma także wyposażenie kosza, w tym waga butli z gazem i waga pasażerów – nie miejcie zatem żalu do pilota, gdy przed zabraniem na lot turystyczny zapyta gości o wagę – musi oszacować ciężar całkowity i zabrać odpowiednią ilość gazu – jedna butla to około 60-80 l, czyli nawet 60 kg.
Przeciętny balon turystyczny po napełnieniu ma wagę kilku ton – dlatego trzeba uważać przy silnym, porywistym wietrze przy starcie (trzeba utrzymać balon aż zostanie dobrze wygrzany) i przy lądowaniu, oceniając drogę lądowania.

- balony gazowe są najczęściej białe?
◄ Kolorowy balon szybciej nagrzewa się od słońca, co powoduje, że balon jest mniej stabilny i trzeba zużyć więcej balastu; ma to istotne znaczenie w lotach długodystansowych i na wyższych wysokościach. Balony turystyczne są różnokolorowe i często są nośnikami reklam.

- jak wysoko leci balon?
◄ Balon leci w strefie przestrzeni powietrznej wyznaczonej przez kontrolę ruchu powietrznego. Balony turystyczne latają najczęściej nisko 150-500 m nad ziemią, gdzie są najlepsze widoki, na wysokości 1000-2000 m czasem pilot poszukuje lepszego kierunku wiatru. Balony gazowe lecą na dużych wysokościach, by uzyskać jak najlepszy dystans – nawet na 5-6 tys. m, wtedy obowiązkowo piloci mają aparaturę tlenową, transponder i utrzymują łączność z kontrolerami ruchu powietrznego.
Ustanawiane są też rekordy wysokości w różnych klasach. Polacy latali ponad 10000 m n.pm. Więcej o tym można przeczytać w artykule w Rekord Polski w Nr 3/4/2020 Przeglądu Lotniczego (sklep.plar.pl)

- balony mają różne kształty?
◄ Tradycyjne balony mają kształt kulisty – takie są balony gazowe. Balony na ogrzane powietrze bardzo ewoluowały. Im bardziej wydłużony kształt balonu (racer), tym większa jest dynamika zmiany wysokości (4-12 m/s), ważna na zawodach sportowych do osiągania celów wytyczonych na ziemi i w wirtualnej przestrzeni – gdzie wyniki mierzone są loggerami. Na pokazach i festiwalach balonowych można oglądać balony o nietypowych kształtach (special shape) – zwierząt, budowli czy butelek; są atrakcyjne, lecz dłużej się je napełnia i są mniej sterowne.

- jak zostać pilotem balonu?
◄ Trzeba zacząć od szkolenia teoretycznego w aeroklubie, przejść szkolenie praktyczne pod okiem instruktora i zdać egzamin na licencję pilota w ULC. Wymagane są pozytywne wyniki badań lekarskich. Szczegółowo o tym jak i gdzie można się wyszkolić na pilota i jakie warunki trzeba spełnić, żeby nim zostać można przeczytać w artykule Jak zostać pilotem balonu w Nr 6/2020 Przeglądu Lotniczego (sklep.plar.pl)

- ile kosztuje balon?
◄ Turystyczny balon można kupić za cenę średniej klasy samochodu (około 200 tys. zł za balon 3000 m ), ale zależy to od klasy balonu i wyposażenia; używany można kupić taniej.

- ile kosztuje lot?
◄ Wynika to z umowy z przewoźnikiem i jest zależne od ilości zabranych pasażerów.

- jak przygotować się do lotu?
◄ Ważny jest ubiór: wygodne, sportowe buty, najlepiej ze stabilizacją kostki, długie spodnie, długi rękaw koszuli – ważne przy lądowaniu, czapka – chroni od ciepła palnika i opadających pyłów z powłoki.